'सिद्धीविनायक' शेवगा मानव जातीचे कल्याण करेल!

आम्ही गेल्या २५ वर्षात देशभर केलेल्या प्रयोगातून आलेले अनुभव, निरीक्षणावरून नेहमीच सरस ठरला आहे. ज्यावेळेस कांदा - टोमाटोला २ - ३ रु. किलोहूनहि कमी भाव असतो, तेव्हा शेवग्याला १० रु. हून अधिक भाव असतो. तर एरवी तो ३० ते ६० रु. किलो असतो.

शेतकऱ्यांना गेली ५० - १०० वर्षापासून भाजीपाला उत्पादनाच्या बाजार भावातील अनिश्चिततेमुळे शेती व्यवसाय हा संपूर्णता आतबट्ट्याचा ठरत असल्याने पारंपारिक शेतीत काहीही तथ्य नाही हे अनुभवांनी सिद्ध झाले. पण माहिती तंत्रज्ञान नवीन पिढीत रुजवले तर ते त्याला साद - प्रतिसाद देतात हा अनुभव कामी आला. तेव्हा यातून बाहेर येण्याकरिता आम्ही 'सिद्धी - विनायक' शेवग्याचा (निवड पद्धतीने) शोध लावून प्रसार केला. त्याचे देशभर विविध जमिनीचे प्रकार, बदलते टोकाचे हवामान, पाण्याची दुर्भिक्षता असताना शेकडो प्रयोग केले. त्यामध्ये वरील सर्व परिस्थितीत शेवग्याने आपली गुणवत्ता सिद्ध केली आहे. तेव्हा आम्ही २० वर्षापासून सांगत आलो कि 'शेवगा - शेतकर्यांची आत्महत्या थांबवेल'.

देशभरामध्ये जवळपास ७० % जमीन ही मुरमाड, हलक्या प्रतिची असून बागायती शेती करण्यासाठी फक्त १३ ते १६% पाणी उपलब्ध होत आहे. अशा परिस्थितीत शेवग्याचे प्रयोग केल्यानंतर आढळून आले कि, अशा निष्कृष्ट, कमी पाण्यावर शेवग्याचे चांगल्या प्रकारे उत्पादन घेता येते. तसेच या शेवग्यास रोग - किडीचा प्रादुर्भ्राव भाजीपाल्याच्या तुलनेत फारच कमी आढळतो, तेव्हा याचा अवलंब देशभरातील शेतकर्‍यांनी करावा.

देशातील ५ एकराहून कमी क्षेत्र असणारा शेतकरी ८० % आहे. आणि त्यातील ६० % शेतकरी कोरडवाहू आहे. तेव्हा ५ एकरमधील एक एकर क्षेत्रामध्ये डां.बावसकर टेक्नालाजीने शिफारस केल्याप्रमाणे शेवग्याची लागवड करून डां.बावसकर टेक्नालाजीचा वापर करावा. ज्यांना २ एकर क्षेत्र आहे, त्यांनी किमान अर्धा एकर, तर एक एकर क्षेत्र असणार्‍यांनी ५ गुंठ्यामध्ये जरी शेवग्याची लागवड केली तर त्यामधून वर्षाला २० ते २५ हजारपासून ६० हजार ते १ लाख रु. उत्पन्न मिळून आर्थिक परिस्थिती सुधारते, असे अनेक शेतकर्यांनी देशभर अनुभवले आहे.

शेवग्याच्या विविध भागांचा (पाने, फुले, शेंग, मगज, बियातील मगज, खोडाचा डिंक ) मानवाचे टी.बी., कंसर, ज्वर, असीडीटी, मूळव्याधी, बद्धकोष्टता अशा व्याधींवर रामबाण ठरल्यामुळे शेवगा हे 'आयुव्रेदिक अन्न' झाले आहे. त्यामुळे त्याचे महत्व दिवसेंदिवस वाढत आहे. त्यामुळे शेवग्यास 'आरोग्याचा दागिना' म्हणले तर यतार्थ ठरेल.

'सिद्धीविनायक' शेवग्याची चव चीनी लोकांनी चाखल्यानंतर त्याचे बी चीनला लागवडीसाठी नेले, हे अतिशय बोलके उदाहरण आहे. देशभरामध्ये छत्तीसगढ, बिहार, आंध्रप्रदेश, कर्नाटक, राजस्थान, गुजरात, उत्तरांचल, उत्तर प्रदेश, मध्यप्रदेश तसेच महाराष्ट्रातील बहुतांशी जिल्यात याची शेतकर्यांनी लागवड करून आपले जीवनमान उंचावल्याच्या बोलक्या प्रतिक्रिया 'कृषी विज्ञान' मासिकात आम्ही वेळेवेळी दिल्या आहेत.

अमेरिकेत प्रत्येक नाण्यावर जसे We Trust In God असे न लिहिता In God We Trust असे लिहिले आहे, तसे आम्ही शेतकऱ्यांच्या आत्महत्या शेवगा थांबवेल असे न संबोधता 'शेवगा - शेतकऱ्यांच्या आत्महत्या थांबवेल' ! असे सिद्ध केले. आता त्याही पुढे जाऊन दहा हजाराहून देशभर केलेल्या प्रयोगाच्या निष्कर्षांवरून अशी उक्ति सिद्ध हस्ते साकारली की, शेवगा सार्‍या मानव जातीचे कल्याण करेल...!

• पाचव्या आवृत्तीच्या निमित्ताने...
• तुलनात्मक अभ्यास
• स्तानिक मार्केट
• एक्सपोर्ट मार्केट
• शेवगा आरोग्याच्या दृष्टिकोनातून
• शेवग्याच्या वेगवेगळ्या भागातील घटक व उपयोग